Whitepaper Bitcoin (BTC) - Vàng Kỹ Thuật Số có giá trị dự trữ Số 1

4 min read

Nội dung bài đăng của tôi

THÔNG TIN CHI TIẾT VỀ VÀNG KỸ THUẬT SỐ BITCOIN (BTC)

Thời gian ra đời

Bitcoin được ra đời vào ngày 3/1/2009, khi block genesis (khối đầu tiên) được khai thác bởi Satoshi Nakamoto. White paper được công bố ngày 31/10/2008.

Người/Tổ chức sáng lập

Satoshi Nakamoto (bí danh của một cá nhân hoặc nhóm không xác định). Không có tổ chức chính thức nào đứng sau, nhưng nó được phát triển từ cộng đồng mã nguồn mở. Satoshi biến mất năm 2010, để lại mạng lưới cho cộng đồng.

Phát hành tối đa (Max Supply)

21 triệu BTC (cố định, không thể thay đổi theo giao thức). Đây là giới hạn tuyệt đối để tránh lạm phát, với việc khai thác hoàn tất dự kiến vào năm 2140.

Cung cấp lưu hành (Circulating Supply)

Khoảng 19.77 triệu BTC (tính đến 16/10/2025, chiếm 94% max supply). Số lượng này tăng dần qua mining, với khoảng 900 BTC mới được tạo mỗi ngày.

Hình thức phát hành

Mining (khai thác) qua Proof-of-Work (PoW). Miner giải toán học để xác thực giao dịch và tạo block mới, nhận thưởng block (hiện tại 3.125 BTC/block sau halving 2024). Không có ICO hoặc pre-mine; 100% phát hành qua mining công khai.

Đánh giá về độ tập trung

Trung bình đến cao ở một số khía cạnh: Mạng lưới phân tán với hàng triệu node, nhưng mining bị tập trung ở các pool lớn (như Foundry USA, AntPool chiếm ~50% hash rate, theo CoinMetrics). Rủi ro 51% attack tồn tại, nhưng chưa xảy ra lớn. Tổng thể, Bitcoin phân tán hơn ngân hàng trung ương, nhưng cần cải thiện để tránh độc quyền mining (theo ECB và nghiên cứu từ Cleveland Fed).

Vai trò chính

Tài sản kỹ thuật số và phương tiện trao đổi (decentralized store of value). Bitcoin được coi là "vàng kỹ thuật số" để chống lạm phát, thanh toán P2P toàn cầu, và cơ sở cho hệ sinh thái crypto. Không phải tiền tệ hàng ngày vì biến động cao, nhưng được chấp nhận ở một số quốc gia (như El Salvador).

Công nghệ cơ bản

Blockchain với Proof-of-Work (PoW) để xác thực giao dịch. Sử dụng cryptography (ECDSA cho chữ ký, SHA-256 cho hashing), P2P network, và consensus mechanism để đảm bảo tính bất biến và phân tán. Không có smart contract native, nhưng hỗ trợ script cơ bản.

Tốc độ giao dịch

7-10 TPS (transactions per second) trung bình, với thời gian xác nhận ~10 phút/block (6 block cho full confirmation). Chậm hơn Visa (24,000 TPS), nhưng an toàn cao. Cải thiện qua Lightning Network (Layer 2) lên hàng nghìn TPS.

Phí giao dịch

Thấp, khoảng 0.5-2 USD (tùy kích thước giao dịch và tắc nghẽn mạng, theo CoinDesk 2025). Phí linh hoạt, miner ưu tiên giao dịch phí cao. Thấp hơn ngân hàng quốc tế (5-20 USD), nhưng có thể tăng khi mạng bận.

Khả năng mở rộng

Hạn chế (block size 1MB, giới hạn ~7 TPS). Vấn đề scalability nổi tiếng (Bitcoin scalability problem). Giải pháp: Lightning Network (Layer 2), SegWit (tăng hiệu quả block), và sidechain (như Liquid). Ethereum 2.0 nhanh hơn, nhưng Bitcoin ưu tiên bảo mật hơn tốc độ.

Hệ sinh thái

Rộng lớn: Bao gồm mining pool, ví (như Ledger, Trezor), sàn giao dịch (Binance, Coinbase), Layer 2 (Lightning, Ark), DeFi (Wrapped BTC trên Ethereum), NFT, và doanh nghiệp (MicroStrategy, Tesla từng chấp nhận). Hỗ trợ hơn 100 triệu người dùng, tổng vốn hóa ~1.3 nghìn tỷ USD (2025).

Rủi ro / Nhược điểm

Biến động giá cao (volatility, có thể giảm 50% trong tuần).
Rủi ro 51% attack (nếu miner tập trung).
Tiêu thụ năng lượng cao (PoW dùng ~150 TWh/năm, bằng Argentina).
Rủi ro quy định (cấm ở một số quốc gia như Trung Quốc).
Bảo mật ví (hack, mất private key).
Không thân thiện môi trường (nhưng cải thiện với năng lượng tái tạo ~60%).

Cơ chế xử lý sự cố / quản trị

Phân tán qua consensus: Không có CEO, quyết định qua Bitcoin Improvement Proposals (BIPs) và soft fork/hard fork (ví dụ: SegWit 2017). Xử lý sự cố bằng fork (như Bitcoin Cash 2017 từ tranh cãi block size).
Quản trị qua cộng đồng developer (Bitcoin Core), miner vote qua hash power.
Không có DAO chính thức, nhưng BIP process đảm bảo đồng thuận 95% node.